Thành cổ Quảng Ngãi

Địa chỉ: 1A Phan Huy Ích, Trần Hưng Đạo, Quảng Ngãi

Điện thoại: 02553727339

Ngày cập nhật: 07-05-2025 47 lượt xem

Thành cổ Quảng Ngãi còn có tên là Cẩm Thành (Thành Gấm) được khởi công xây dựng năm 1807 ở Chánh Mông, huyện Chương Nghĩa (trên địa bàn di tích hiện nay) và đến năm 1815 thì hoàn chỉnh, được dùng làm hành cung và nơi đặt cơ quan chính quyền tỉnh Quảng Ngãi từ 1832 đến khi bị phá hủy bởi chiến tranh.

Xứ Quảng nổi tiếng là vùng đất lưu giữ bao giá trị văn hóa và lịch sử cổ kính, ấn tượng, nên chuyến trở về với quá khứ vàng son một thời tại thành cổ Quảng Ngãi là một hoạt động cực kỳ đáng để trải nghiệm.

Lịch sử của thành cổ Quảng Ngãi

Thành cổ Núi Bút hay Cẩm Thành, thành Gấm là một thành lũy cổ tọa lạc trên đường Phan Huy Ích, phường Nguyễn Nghiêm, thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi, trước kia là làng Phú Nhơn, thị trấn Sơn Tịnh, huyện Bình Sơn.

Cái tên “Núi Bút” bắt nguồn từ ngọn núi biểu tượng cho nền văn học Quảng Ngãi nằm gần thành, còn “Cẩm Thành” bắt đầu xuất hiện từ thế kỷ 19 với ý nghĩa nói về một tòa thành đẹp trong danh sách 12 cảnh đẹp của xứ Quảng.

Thành cổ hiện tại mà chúng ta thấy

Được biết, tòa thành lần đầu tiên được xây dựng vào năm 1749 dưới thời chúa Nguyễn Phúc Khoát ở phía Bắc cầu Trà Khúc. Sau đó vào năm 1802 được dời về xã Phú Đăng, đến năm 1807 lại đổi vị trí sang xã Chánh Mông và phải mất đến 8 năm để hoàn thành. 

Khoảng thời gian từ năm 1815 đến 1945 là lúc mà thành cổ Quảng Ngãi đạt thời kỳ huy hoàng nhất vì được dùng làm trung tâm hành chính của chế độ phong kiến và quân đội Pháp. Và thật đáng tiếc là vào năm 1947 tòa thành cũ đã bị phá hủy hoàn toàn, chỉ còn lại dấu tích ở trước khách sạn Ninh Thọ, trong khuôn viên quảng trường tỉnh Quảng Ngãi.

Dấu tích của thành cũ

Công trình lịch sử mà ngày nay chúng ta nhìn thấy là một mô hình phục dựng theo cấu trúc cũ qua các hình ảnh và bản vẽ, được Trung tâm phát huy giá trị văn hóa đa năng Quảng Ngãi thành lập để bảo tồn, quảng bá di sản Quảng Ngãi đến du khách trong nước và quốc tế.

Cách di chuyển đến thành cổ Quảng Ngãi

Từ trung tâm thành phố Quảng Ngãi bạn đi về hướng Đông lên đường Nguyễn Nghiêm về phía đường Quang Trung, đến ngã tư đầu tiên thì rẽ phải vào đường Lê Trung Đình, sau đó rẽ trái tại Hội Cựu Chiến Binh Tỉnh Quảng Ngãi vào đường Trần Cẩm, rồi tại ngã tư giao với đường Phan Huy Ích thì rẽ phải là thấy khu du lịch thành cổ Quảng Ngãi ở bên phải đường.

Kiến trúc thành cổ Quảng Ngãi

Thành cổ Quảng Ngãi được xây dựng dựa theo cảm hứng từ nền văn hóa Sa Huỳnh và Cham-pa, nên có kiến trúc theo kiểu vô – băng có bình đồ hình vuông, với diện tích trên 26ha và mặt tiền nhìn ra kinh đô Huế ở phía Bắc. Xung quanh được bao bọc bởi sông Trà Khúc thơ mộng, núi Thiên Ấn, núi Ông và núi Đá Đen hùng vĩ, tạo nên một khung cảnh đầy hữu tình.

Hơn nữa, do thành được xây bằng đá ong dày 1,6m có màu cam nâu bắt mắt và các bức tường được đục khắc những họa tiết đối xứng tinh xảo, nên cho ta cảm giác như đang lạc đến kiến trúc độc đáo của các lâu đài cổ của Ấn Độ vậy.

Ban đầu Cẩm thành cổ có 4 cửa nhưng sau đó người ta quan niệm rằng phía Nam có vía không tốt lành, tập trung nhiều quỷ dữ, vì vậy mà cửa phía Nam đã bị lấp lại còn 3 cửa ở 3 hướng còn lại có hình vòm với cửa gỗ lim, vọng lâu và sung ống thần công để bảo vệ thành. Thú vị hơn là cửa thành không nằm ở chính giữa như các công trình khác mà chúng đều bị lệch khoảng 15 độ.

Cổng thành cổ kính (Ảnh minh họa)

Khu vực nội thành thì được phân bố qua 2 giai đoạn: thời kỳ đầu vào năm 1885 nhà Nguyễn bố trí trại lính và hành cung ở phía Nam, phía Bắc thì chuyên dành cho dinh Án Sát, Đốc học, Thái y viện, Lãnh binh, Bố Chánh, nhà của viên chức và nhà lao.

Sau khi thực dân Pháp sang xâm lược thì chúng đã thay đổi lại gần như tất cả vị trí và tên gọi của thành cổ Quảng Ngãi, điển hình như: thái y viện đổi thành bệnh viện, dinh Bố Chánh đổi thành dinh Tuần Vũ và chuyển sang phía Nam, dinh Lãnh Binh thì dời sang cạnh dinh Điíc học, trường Đốc học bị bỏ thay bằng biệt thự và văn phòng Công sứ, thêm bưu điện, đồng thời trường tiểu học và kho lương vào phía Đông.

Thành cổ Gấm ở Quảng Ngãi bây giờ được phục dựng mặc dù không được to và rộng như ban đầu nhưng kiến trúc khá tương tự, đồng thời được thêm vài công trình lấy cảm hứng của văn hóa Chăm và kiến trúc đền chùa cổ để du khách có thêm nhiều điều để khám phá.

Thành cổ Quảng Ngãi ngày nay (Ảnh @thanhcoquangngai)

Những trải nghiệm tuyệt vời tại thành cổ Quảng Ngãi

Không đơn giản chỉ là ngắm nhìn kiến trúc cổ như các di tích khác mà khi đến với thành cổ Quảng Ngãi du khách còn được trải nghiệm rất nhiều hoạt động văn hóa thú vị như: chiêm ngưỡng “con đường gốm sứ trên biển”, bộ sưu tập gốm sứ cổ lớn nhất Việt Nam và kiến trúc Nhà Rường Cổ Việt.

Đến với “con đường gốm sứ trên biển” du khách sẽ được xem phim tư liệu giải mã về 9 con tàu đắm Bình Châu 700 tuổi được tìm thấy trên vùng biển Việt Nam cũng như được tận mắt quan sát hàng ngàn cổ vật quý giá từng bị chìm khuất dưới rạn san hô trong lòng đại dương được trụ vớt lên như nào.

Khu trưng bày cổ vật tại thành (Ảnh Fb Thành Cổ Quảng Ngãi)

Còn tại không gian trưng bày bộ gốm sứ cổ nhất Việt Nam thì bạn sẽ được tìm hiểu sâu hơn về song gốm Chu Đậu – 1 tinh hoa văn hóa Việt nức tiếng ra đời ở thế kỷ 15 và khám phá cái nôi của văn hóa Sa Huỳnh với những lò gốm cổ đang còn hiện hữu trên mảnh đất này.

Trong khi đó, đến với khu Nhà Rường Vổ Việt ở thành Gấm Quảng Ngãi thì du khách lại được mãn nhãn với những kiến trúc cổ hơn 300 năm tuổi được sưu tầm nguyên vẹn như ngôi hà của một vị quan dưới thời Nguyễn, hay các kiến trúc lấy cảm hứng từ văn hóa Việt và Chăm-pa, cực kỳ độc đáo và ấn tượng.

Kiến trúc nhà cổ được bảo tồn (Ảnh Fb Thành Cổ Quảng Ngãi)

Ngoài ra, tại đây còn thường xuyên tổ chức các sự kiện giao lưu và trải nghiệm văn hóa với các chuyên đề khác nhau ngằm giáo dục mọi người hãy luôn bao tồn và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của vùng đất Quảng để thế hệ mai sau được biết đến và tự hào hơn.

Song hoạt động ấn tượng và được nhiều người quan tâm nhất chính là khu chợ quê – nơi các em học sinh, sinh viên được tự tay tạo hình ra những sản phẩm bằng gốm sau đó vẽ các họa tiết lên trên mặt hay in và tô tranh Đông Hồ từ mộc bản để kích thích tư duy và rèn luyện tính kiên nhẫn. Đặc biệt là còn được thưởng thức những món đặc sản thơm ngon như: bò kho, xôi nếp ngự Sa Huỳnh và nhiều loại đồ uống thú vị khác…vậy thì có ai là không yêu thích được đây.

Những món ăn thơm ngon tại khu du lịch thành cổ (Ảnh Fb Thành Cổ Quảng Ngãi)

Nếu đã thăm chán các bãi biển thơ mộng hay những ngọn núi hùng vĩ thì bạn có thể ghé qua thành cổ Quảng Ngãi để lắng mình cảm nhận những nét đẹp văn hóa huy hoàng một thời của dân tộc.

Nguồn: luhanhvietnam.com.vn